ยอบ้าน

ชื่อสามัญ : Great morinda, Tahitian noni, Indian mulberry, Beach mulberry หรือจะเรียกตามแหล่งที่ปลูกหรือภาษา เช่น Noni (จากฮาวาย), Meng kudu (มาเลเซีย), Ach (ฮินดู)

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Morinda citrifolia Linn.
วงศ์ : Rubiaceae
ชื่อท้องถิ่น : มะตาเสือ (ภาคเหนือ) ยอ ยอบ้าน (ภาคกลาง) แยใหญ่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ยอ ภาคอีสาน
 

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

ต้น :-
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางลำต้นตั้งตรงสูง ประมาณ 3-8 เมตร เปลือกต้นเรียบแขนงมักเป็นสี่เหลี่ยม
ใบ :-
รูปใบรีกว้างติดแบบตรงกันข้ามโคนใบและปลายใบแหลม ขนาดใบกว้าง 6-17 ซม. ยาว 15-30 ซม. เนื้อใบสีเขียวและเป็นมัน หูใบอยู่ระหว่างโคนก้านใบมีรูปร่างและขนาดต่างๆ
ดอก :-
ออกรวมกันเป็นช่อกลมมีก้านช่อยาว 3-4 ซม. ดอกมีขนาดเล็กและสีขาว ออกดอกออกผลตลอดปี ส่วนผลออกมากในช่วงฤดูหนาว
ผล :-
ผลมีลักษณะค่อนข้างกลมหรือทรงกระบอกมนและมีตารอบผลสีเขียวสด พอแก่จัดเป็นสีขาวนวล และมีกลิ่นเหม็นผลมีขนาด 3-10 ซม.ภายในมีเมล็ดสีน้ำตาลเข้มจำนวนมาก
ส่วนที่ใช้ :-
เปลือก, ราก
สีที่ได้ :-
น้ำตาลแดง
วิธีการย้อม :-
นำรากมาสกัดสีและย้อมเส้นไหมได้สีน้ำตาลอมแดงและแดงอมส้มพบว่าเมื่อต้มรากยอบ้าน (ทั้งราก) ซึ่งหั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ ใช้รากยอบ้าน 1 ส่วน กับน้ำ 3 ส่วน ต้มนาน 3 ชั่วโมง นำไปย้อมเส้นไหมที่ 60 องศาเซลเซียส นาน 1 - 3 ชั่วโมง แล้วแช่เส้นไหมในน้ำจุนสี 1 เปอร์เซ็นต์ หรือน้ำมะขามเปียกช่วยให้คุณภาพสีทนต่อแสงดีขึ้น