อุตสาหกรรมเซรามิกในประเทศไทย (ศูนย์พัฒนาอุตสาหกรรมเซรามิก จังหวัดลำปาง, 2557)
อุตสาหกรรมเซรามิกเป็นอุตสาหกรรมที่มีความสำคัญต่อเศรษฐกิจของประเทศไทย และเป็นอุตสาหกรรมพื้นฐานรองรับอุตสาหกรรมอื่นๆ เช่น อุตสาหกรรมก่อสร้าง อุตสาหกรรมไฟฟ้า อุตสาหกรรมรถยนต์ อุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์สำหรับผู้บริโภค และอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์ เป็นต้น การผลิตจะใช้วัตถุดิบภายในประเทศเป็นส่วนใหญ่ และใช้แรงงานจำนวนมาก ทำให้เป็นแหล่งสร้างอาชีพสร้างรายได้ที่ดีให้กับคนในท้องถิ่น รวมถึงสร้างรายได้มูลค่าสูงให้กับประเทศจากการส่งออกด้วย อุตสาหกรรม เซรามิกของไทยแบ่งออกเป็น 5 กลุ่ม ได้แก่ เครื่องสุขภัณฑ์ กระเบื้อง เครื่องใช้บนโต๊ะอาหาร ของชำร่วยและเครื่องประดับ และลูกถ้วยไฟฟ้า การผลิตมีทั้งแบบอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ และแบบวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) และวิสาหกิจชุมชน โดยการผลิตเครื่องสุขภัณฑ์ กระเบื้อง เครื่องใช้บนโต๊ะอาหาร จะเป็นการผลิตแบบอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ มีการใช้เครื่องจักรและเทคโนโลยีที่ทันสมัย ส่วนการผลิตของชำร่วย และเครื่องประดับ มักเป็นการผลิตแบบ SMEs และวิสาหกิจชุมชน มีการใช้ภูมิปัญญาชาวบ้านในกระบวนการผลิต (วรรณา, 2553)
จากข้อมูลโรงงานอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม พบว่า โรงงานอุตสาหกรรมเซรามิกที่เปิดดำเนินการทั่วประเทศมีจำนวนทั้งหมดประมาณ 530 โรงงาน (ศูนย์พัฒนาอุตสาหกรรมเซรามิก จังหวัดลำปาง, 2554) แหล่งผลิตอุตสาหกรรมเซรามิกที่สำคัญของประเทศไทยกระจายอยู่ในภูมิภาคต่างๆ (ตารางที่ 2-4)
ตารางที่ 2 จำนวนโรงงานเซรามิกในภาคเหนือ
ตารางที่ 3 จำนวนโรงงานเซรามิกในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้
ตารางที่ 4 จำนวนโรงงานเซรามิกในภาคกลาง
(ที่มา : ศูนย์พัฒนาอุตสาหกรรมเซรามิก, 2554 ข้อมูล ณ วันที่ 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2554)
โดยแหล่งผลิตอุตสาหกรรมเซรามิกที่สำคัญที่สุดของประเทศไทยอยู่ในจังหวัดลำปาง เนื่องจากจังหวัดลำปางมีทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ มีวัตถุดิบสำหรับใช้ในการผลิตเซรามิก เช่น ดินขาว และดินเหนียว จำนวนมาก โรงงานอุตสาหกรรมเซรามิกในจังหวัดลำปางมีประมาณ 200 โรงงาน มีแรงงานประมาณ 10,000 คน ส่วนใหญ่ร้อยละ 80 เป็นอุตสาหกรรมขนาดเล็ก และอุตสาหกรรมขนาดครัวเรือน สำหรับโรงงานอุตสาหกรรมขนาดกลางจะเน้นการผลิตเพื่อจำหน่ายภายในประเทศ ส่วนโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่จะมีการผลิตและจำหน่ายทั้งในประเทศและต่างประเทศ ผลิตภัณฑ์เซรามิกที่ผลิตจากจังหวัดลำปางมีหลากหลายประเภท ได้แก่ สินค้าเครื่องใช้บนโต๊ะอาหาร ผลิตภัณฑ์ตกแต่งประดับสวน ผลิตภัณฑ์สำหรับงานก่อสร้าง ผลิตภัณฑ์ประเภทตุ๊กตาโชว์ ของประดับและของชำร่วย แต่ที่โดดเด่นและเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดลำปาง คือ ชามตราไก่ลำปาง (ภาพที่ 9) (สำนักงานพาณิชย์จังหวัดลำปาง, 2558)
(ที่มา : สมาคมเครื่องปั้นดินเผาลำปาง, 2558) (ที่มา : สำนักงานพาณิชย์จังหวัดลำปาง, 2558)
ภาพที่ 9 ผลิตภัณฑ์เซรามิกของจังหวัดลำปาง
