ฐานข้อมูลส่งเสริมและยกระดับคุณภาพสินค้า OTOP
การผสมยาสีฟันและเครื่องมือที่ใช้  (processing and equipment)
              การผสมยาสีฟันในห้องทดลองจะใช้เครื่องผสมขนาดเล็ก เช่น เครื่องผสมของโรส แอลดีเอ็ม-สอง (Ross® LDM-2 mixer) ดังแสดงในรูปที่ 1
 
รูปที่ 1  เครื่องผสมยาสีฟันขนาดเล็กสำหรับใช้ในห้องทดลอง
 
 
              กรรมวิธีในการผสมยาสีฟัน มีขั้นตอนดังนี้ 
              1. ละลายสี (colouring agents) ในน้ำโดยใส่ในภาชนะที่เตรียมไว้ กวนจนสีละลายหมดแล้วเติมสารที่ให้รสชาติ (flavouring agents) จากนั้นกวนให้เข้ากัน
              2. เติมสารลดแรงตึงผิว (surfactants) เช่น โซเดียมลอริลซัลเฟต (sodium lauryl sulphate, SLS) เพื่อช่วยละลายส่วนที่ไม่ละลายน้ำของสารที่ให้รสชาติ ทิ้งไว้สักครู่ให้สารนี้เริ่มละลายน้ำ แล้วคนเบาๆ จนสารเหล่านี้ละลายหมด ระวัง อย่าให้เกิดฟอง
              3. ในเครื่องผสม  เปิดเครื่องกวนเบาๆ  โดยผสมน้ำที่เหลือกับสารให้ความชุ่มชื้น (humectants) ที่ใช้ในสูตร ถ้าส่วนผสมมีกลีเซอรีนปริมาณมาก ก็สามารถใช้กลีเซอรีนช่วยกระจายสารให้ความหนืดก่อน แล้วจึงเติมซอร์บิทอล (ซึ่งมีน้ำประมาณ 70%)  และเติมน้ำที่เหลือ ตามลำดับ กวนให้สารทั้งหมดเป็นเนื้อเดียวกัน เมื่อส่วนผสมข้นขึ้นจะต้องเพิ่มความแรงของใบกวนตามไปด้วย เพื่อให้เครื่องผสมสามารถทำการกวนได้อย่างเหมาะสม
              4. ขณะกวนส่วนผสม ค่อยๆ โปรยสารให้ความหนืด (thickening agents)  อย่างช้าๆ ลงในส่วนผสมของน้ำและสารให้ความชุ่มชื้น (humectants) ที่เตรียมไว้แล้วในข้อ 3 (ระวังอย่าโปรยสารให้ความหนืดเร็วเกินไป มิฉะนั้นจะจับตัวเป็นลิ่มๆ และต้องใช้เวลากวนนานมากขึ้น เพื่อกระจายส่วนที่เป็นลิ่มๆ นั้น และต้องระวังอย่าให้สารให้ความหนืดติดที่ใบกวน) การเตรียมสารให้ความหนืดเป็นขั้นตอนที่สำคัญมากขั้นตอนหนึ่งในการทำยาสีฟันให้ได้คุณภาพดี
              5. เมื่อกวนสารให้ความหนืดจนกระทั่งกระจายตัวหมดแล้ว เพิ่มความเร็วของใบกวนและกวนต่อ 15-30 นาที จนส่วนผสมนี้พองตัวมีลักษณะข้นเหนียวและเป็นเนื้อเดียวกัน ความเร็วของใบกวนที่ใช้มีผลอย่างมากกับความคงตัวของส่วนผสม
              6. ขณะที่เครื่องกำลังกวน  ให้เติมสารต้านฟันผุ (anti-caries agents) เช่น ฟลูออไรด์ (fluorides) กวนให้เข้ากัน จากนั้นเติมสารให้ความหวาน (sweeteners)  สารแต่งกลิ่นและรส (flavouring agents) สารกันเสีย (preservatives) และสารให้สี (colouring agents) ตามลำดับ  กวนสารที่เติมแต่ละชนิดให้เข้ากันก่อนที่จะเติมสารในลำดับถัดๆ ไป
              7. เมื่อกวนส่วนผสมทุกอย่างให้เข้ากันดีจนเป็นเนื้อเดียวกันแล้ว (อย่ากวนแรงเกินไปเพื่อไม่ให้เกิดฟองในส่วนผสม) ให้เปิดเครื่องดูดอากาศเพื่อไล่อากาศออกจากส่วนผสมแล้วปิดเครื่องดูดอากาศ
              8. ลดความเร็วของเครื่องผสมให้ช้าลงแล้วค่อยๆ เติมสารขัดถู (abrasives) กวนสารขัดถูให้ผสมจนเป็นเนื้อเดียวกับส่วนผสมอื่นๆ เปิดเครื่องดูดอากาศ กวนต่อจนส่วนผสมทั้งหมดเป็นเนื้อเดียวกัน  เนื่องจากส่วนผสมนี้มีความข้นมาก  เครื่องผสมต้องทำงานหนักมากจึงเกิดความร้อนและทำให้อุณหภูมิของส่วนผสมสูงขึ้นจนมีอุณหภูมิประมาณ 40-50  องศาเซลเซียสได้เอง แม้ไม่มีการให้ความร้อนจากภายนอกก็ตาม ความร้อนที่สูงขึ้นนี้จะช่วยให้สารให้ความหนืดกระจายตัวดีขึ้นและช่วยให้ยาสีฟันมีความคงตัวมากขึ้น อย่างไรก็ตามอุณหภูมิของเครื่องผสมไม่ควรปล่อยให้สูงเกิน  60  องศาเซลเซียส  มิฉะนั้นจะทำให้เวลาที่ใช้ในการผสมนานขึ้น และต้องใช้แรงในการกวนมากขึ้น อีกทั้งยาสีฟันที่ได้จะข้นเกินไปหรือมีฟองมาก
              9. ลดความเร็วของเครื่องผสมและค่อยเติมสารลดแรงตึงผิว  (surfactants)  ที่เตรียมไว้ในข้อ  2 และกวนต่อจนส่วนผสมทั้งหมดเป็นเนื้อเดียวกัน หลังจากผสมสารลดแรงตึงผิวแล้วจะสังเกตได้ว่าเนื้อยาสีฟันจะดูเป็นเงาขึ้น
              หมายเหตุ  แบ่งน้ำปริมาณเล็กน้อยไว้ใช้ล้างวัตถุดิบที่ติดอยู่ที่ภาชนะบรรจุและใส่ลงไปในหม้อผสม