- ซาโปนิน (Saponins)
- ซาโปนินคืออะไร
- แหล่งที่พบซาโปนิน
- โครงสร้างและคุณสมบัติของซาโปนิน
- ความเป็นพิษของซาโปนิน
- การใช้ประโยชน์ของซาโปนิน
- การประยุกต์ใช้ด้านอาหาร
- การประยุกต์ใช้ด้านเครื่องสำอาง
- การประยุกต์ใช้ด้านเภสัช /สุขภาพ
- การผลิต การสกัด และการทำให้บริสุทธิ์
- การวิเคราะห์ปริมาณซาโปนิน
- บทสรุป
- อ้างอิง
- All Pages
Page 9 of 13
การประยุกต์ใช้ด้านเภสัช /สุขภาพ (Pharmaceutical/Health applications)
สเตียรอยด์ซาโปนินจากพืชเป็นวัตถุดิบสำหรับการผลิตสเตียรอยด์ฮอร์โมนและยา เช่น Diosgenin จาก Mexican wild yam ที่ใช้เป็นสารสำหรับสังเคราะห์ฮอร์โมนเพศหญิงหรือโปรเจสเตอร์โรนฮอร์โมน (progesterone) ซึ่งใช้เป็นยาคุมกำเนิดและเป็นสารตั้งต้นของการสังเคราะห์คอร์ติโซน (cortisone) ทำให้ cortisone มีราคาถูกลง Dioscorea panthaica Prain et Burkill และ Dioscorea nipponica Makino เป็นพืชที่มี สเตียรอยด์ซาโปนินหลายชนิด ซึ่งใช้ในการรักษาโรคหลอดเลือดหัวใจ จึงมีการผลิตยาที่มีสเตียรอยด์ ซาโปนินจากพืชชนิดนี้ (Chengdu Di’Ao Pharmaceutical Group Co., Ltd., 2007)
ซาโปนินใช้เป็นสารปรุงแต่งภูมิคุ้มกันผลิตภัณฑ์วัคซีนในสัตว์ สำหรับวัคซีนในคนมีการใช้ในวงจำกัดเนื่องจากความซับซ้อนของโครงสร้างและความเป็นพิษ ซึ่ง 10 ปีที่ผ่านมาความก้าวหน้าในการพัฒนาซาโปนินเป็นสารปรุงแต่งวัคซีนในคน การพัฒนาวัคซีนต้านมะเร็งและโรคติดต่ออยู่ในขั้นตอนของการทดลองโดยแหล่งของซาโปนินมาจากหลายที่และได้พัฒนาเป็นยา เช่น ยากลุ่มใหม่สำหรับ HIV เรียกว่า “Maturation Inhibitors” ที่พัฒนามาจากอนุพันธ์ของ betulinic acid ปัจจุบันมีการจดลิขสิทธิ์เกี่ยวกับองค์ประกอบของยาหรือสารสกัดจากพืชที่มีซาโปนินในการป้องกันและ/หรือทดสอบสภาวะต่างๆ เช่น การอักเสบ ติดเชื้อ สุราเรื้อรัง อาการก่อนและหลังวัยทอง โรคเกี่ยวกับหลอดเลือดเลี้ยงหัวใจและสมอง Olmstead, MJ. (2002) ได้จดลิขสิทธิ์ ยาสีฟันอินทรีย์ (organic toothpaste) ที่มีซาโปนินเป็นสารทำให้เกิดฟองและทำความสะอาด โดยสกัดซาโปนินจากเปลือกของต้น Quillaja และ Yucca 0.01-10 % โดยน้ำหนักของซาโปนินและการนำกลีเซอรีนจากพืชปริมาณ 30-60 % โดยน้ำหนักเป็นสารให้ความชุ่มชื้น พืชที่มีซาโปนิน เช่นโสม (ginseng), yucca, horse chestnut และชะเอมเทศสามารถใช้เป็นยาพื้นบ้านในการป้องกันและรักษาอาการป่วยหลายอย่างและซาโปนินสามารถใช้ร่วมกับ polyphenol มีผลด้านสุขภาพ โดยพบว่าสมุนไพรที่ใช้ในยาพื้นบ้านของประเทศจีนมากกว่า 85 % มีซาโปนินเป็นส่วนประกอบร่วมกับ polyphenol