แชมพู คือ ผลิตภัณฑ์ที่เป็นของเหลวประกอบด้วยสารลดแรงตึงผิว ใช้กับเส้นผมเพื่อขจัดสิ่งสกปรกออกจากเส้นผมและหนังศีรษะโดยไม่เป็นอันตรายต่อผู้ใช้ สามารถทำความสะอาดเส้นผมและหนังศีรษะได้อย่างหมดจด ไม่ระคายเคือง ไม่ทำลายไขมันตามธรรมชาติของเส้นผม ไม่ทำให้เส้นผมและหนังศีรษะแห้ง ทั้งนี้ อาจผสมสารสกัดจากสมุนไพรชนิดต่างๆ เช่น มะกรูด ดอกอัญชัน มะคำดีควาย ว่านหางจระเข้ ส้มป่อย ฟ้าทะลายโจร บอระเพ็ด เป็นต้น เพื่อช่วยบำรุงเส้นผมและหนังศีรษะ
(ที่มา : http://www.clinictech.most.go.th/online/pages/techlist_display.asp?tid=71)
มะกรูด (Leech Lime) เป็นพืชสมุนไพรชนิดหนึ่งที่ผู้ผลิตนิยมนำมาใช้เป็นส่วนผสมในแชมพู เนื่องจากผลของมะกรูดมีสรรพคุณที่สำคัญ คือ
1. ช่วยทำให้รากผมแข็งแรง ผมดก เส้นผมเงางาม ชุ่มชื้น ไม่แตกปลาย ไม่ขาดเปราะง่าย ป้องกันผมร่วง และยังช่วยขจัดรังแค
2. น้ำมันจากผิวมะกรูด มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย และเชื้อรา
3. น้ำมะกรูด มีความเป็นกรด ช่วยทำความสะอาด ช่วยปิดเกล็ดผมให้เรียงเป็นชั้นปกติ ทำให้เส้นผมเรียบ หวีง่าย
(ที่มา : http://www.acfs.go.th/healthfood/showFood.php?food_id=209) (ที่มา : https://www.samitivejhospitals.com/th/รังแค/)
การใช้มะกรูดสระผมเกิดมาจากภูมิปัญญาของคนในสมัยโบราณ โดยวิธีสระผมมักนำผลดิบผ่าซีกแล้วบีบน้ำมะกรูดมาใช้สระผม บางคนอาจนำผลมะกรูดไปเผาไฟ หรือนำไปต้มก่อน แล้วจึงเอาน้ำมะกรูดมาใช้สระผม ซึ่งปัจจุบันมีการนำมะกรูดมาใช้เป็นส่วนผสมในแชมพูสระผมเพิ่มมากขึ้น เพื่อช่วยบำรุงเส้นผมและหนังศีรษะ วิธีการผลิตแชมพูสมุนไพรมะกรูดสามารถทำได้หลายมีวิธี โดยยกตัวอย่างวิธีการผลิตแชมพูสมุนไพรมะกรูดอย่างง่ายที่เป็นสูตรธรรมชาติ ปราศจากสารเคมี เพื่อให้ผู้ใช้สามารถทำเก็บไว้ใช้เองได้ ดังขั้นตอนต่อไปนี้
1. นำผลมะกรูดมาล้างน้ำให้สะอาด แล้วผ่าเป็นเสี้ยว 3-4 เสี้ยว และแกะเมล็ดออก
2. นำผลมะกรูดที่ผ่าเสี้ยวแล้วใส่ลงไปในหม้อต้ม ใส่น้ำพอประมาณ ต้มให้เปื่อย
3. เมื่อเนื้อมะกรูดเปื่อยดีแล้วให้ยกลงจากเตา ตั้งทิ้งไว้ให้เย็น
4. ใช้มือขยำเนื้อมะกรูดให้เละ จากนั้นกรอกใส่ขวดเก็บไว้ใช้สระผม
ล้างผลมะกรูดให้สะอาด ผ่าผลมะกรูดเป็น 3-4 เสี้ยว แกะเมล็ดออก
(ที่มา : https://www.baterk.com/detail/peu5s6k8Xo) (ที่มา : https://www.bansuanporpeang.com/node/24236)
นำผลมะกรูดที่ผ่าเป็นเสี้ยวมาต้มให้เปื่อย เมื่อเนื้อมะกรูดเปื่อยแล้ว ตั้งทิ้งไว้ให้เย็น
(ที่มา : https://www.bansuanporpeang.com/node/24236) (ที่มา : https://www.bansuanporpeang.com/node/24236)
ขยำเนื้อมะกรูดให้เละ แล้วกรอกใส่ขวด นำแชมพูสมุนไพรมะกรูดมาใช้สระผม
(ที่มา : http://bitcoretech.com/how-to-make-shampoo-bergamot/) (ที่มา : http://oknation.nationtv.tv/blog/kanis/2014/11/11/entry-1)
แชมพูสมุนไพรมะกรูดที่ผลิตได้นี้สามารถเก็บไว้ใช้ได้หลายเดือน โดยไม่ขึ้นราหรือบูดเสีย แต่สีอาจซีดลงหากเก็บไว้นานเกิน 3 เดือน อีกทั้ง คนที่ผมผ่านการดัด ย้อม หรือโกรกจนผมเสีย สามารถใช้น้ำมะกรูดล้างสารเคมีที่สะสมในเส้นผม ทำให้ผมสะอาด และยังช่วยฟื้นฟูสภาพเส้นผมให้ดีขึ้น
แชมพูสมุนไพรมะกรูดนับเป็นผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากภูมิปัญญาไทย มีประโยชน์ช่วยบำรุงเส้นผมและหนังศีรษะ ขจัดรังแค ลดปัญหาผมร่วง ทำให้รากผมแข็งแรง รวมถึงช่วยปรับสภาพเส้นผมให้นุ่มลื่นและหวีง่าย ผู้ที่สนใจสามารถผลิตแชมพูสมุนไพรมะกรูดตามสูตรธรรมชาติ 100 เปอร์เซ็นต์ ไว้ใช้เองได้ตามข้างต้นนี้ แต่หากไม่สะดวกสามารถซื้อผลิตภัณฑ์แชมพูที่มีส่วนผสมของมะกรูดมาใช้แทนได้ เนื่องจากปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์แชมพูที่มีส่วนผสมของมะกรูดและสมุนไพรต่างๆ ให้เลือกซื้อได้หลากหลายชนิดในท้องตลาด
เอกสารอ้างอิง
กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม. โครงการศึกษาและจัดทำแบบอย่างการลงทุนอุตสาหกรรมเฉพาะเรื่อง แชมพูและครีมนวดสมุนไพร.
[ออนไลน์] [อ้างถึงวันที่ 10 ตุลาคม 2561]. เข้าถึงจาก : http://library.dip.go.th/multim/edoc/09566.pdf
มนตรี แสนสุข. มะกรูดกับภูมิปัญญาไทย. มะนาว มะกรูด จี๊ดจ๊าด, กรุงเทพฯ : ปราชญ์, 2553, หน้า 107-114.
สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม. มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน แชมพู มผช.92/2552. [ออนไลน์]
[อ้างถึงวันที่ 10 ตุลาคม 2561]. เข้าถึงจาก : http://tcps.tisi.go.th/pub/tcps92_52.pdf
สำนักเทคโนโลยีชุมชน กรมวิทยาศาสตร์บริการ. การผลิตแชมพูมะกรูดและอัญชัน. [ออนไลน์] [อ้างถึงวันที่ 10 ตุลาคม 2561].
เข้าถึงจาก : http://www.dss.go.th/rdcommercial/uploads/515640226.19949.pdf
โอภาส เชฏฐากุล. ผมสวยด้วยสมุนไพร. [ออนไลน์] [อ้างถึงวันที่ 10 ตุลาคม 2561].
เข้าถึงจาก : http://lib3.dss.go.th/fulltext/techno_file/CF24/CF24_A50.pdf
